منوی اصلی

مسئله پذیرش مهاجرین، اعزام مهاجرین و گذرگاه‌‌های مهاجرتی، بعنوان ده مسئله اول جهان در رأس دستور کار دولت‌ها می‌باشد، در کشور ما نیز موضوع “مدیریت مهاجرت” در تمامی ابعاد آن، بدلیل ورود و خروج سرمایه‌های انسانی و اقتصادی، دارای اهمیت ویژه‌ای است.

مهاجرت یک پدیده اجتماعی است که روند جمعیتی و شرایط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جوامع را تحت تأثیر قرار داده و منافع ملی دولت‌ها را به چالش می‌کشد. براساس قوانین مهاجرت، این حق اولیه و اساسی هر کشوری است که خود تعیین کند چه کسانی حق ورود و ماندن در خاک کشورش را تحت چه شرایطی دارند.

مدیریت مهاجرت به رویکردهای برنامه‌ریزی شده برای عملیاتی کردن چارچوب‌های سیاستی، تقنینی و اداری اطلاق می‌شود که توسط نهادهای متولی مهاجرت مانند “سازمان بین‌المللی مهاجرت” توسعه یافته است تا فرصت‌ها و تهدیدها را در کشورهای مبدا و مقصد شناسایی نموده و روند آن را مدیریت و رهبری نماید.

سالانه صدها میلیارد دلار پول توسط مهاجرین به خانه‌هایشان ارسال می‌گردد، که به ثبات اقتصادی و توسعه کشورهای مبدا کمک می‌نماید. اما اگر کشورهای فرستنده مهاجر، نیروهای متخصص، توانمند و باکیفیت خود را در سطح وسیع از دست داده باشند، به این پدیده فرار مغزها گفته می‌شود.

بدلیل گستردگی مهاجرت و اثرات جهانی آن بسیاری از کشورها با چالش مدیریت این پدیده روبرو هستند بعنوان مثال افرادی که بالاجبار پناهنده شده‌اند اغلب نیازمند حمایت بین المللی و توجه خاص هستند که مسئولیت‌هایی را از نظر دولتی و در سطح جامعه بین‌المللی ایجاد می‌کنند.

اگر موضوع مهاجرت مدیریت شود، مهاجرت در تمامی ملت‌ها و جوامع می‌تواند مفید واقع شود. اما اگر این مسئله بدون مدیریت رها شود، می‌تواند منجر به افزایش مهاجرت‌های انفرادی، قاچاق انسان، سوداگرای، عدم امنیت، بروز تنش و روابط نامناسب بین ملت‌ها گردد.

بدیهی است که در دنیای پویای امروز و در فرآیند جهانی شدن کشورها به سرمایه‌های انسانی و اقتصادی سایرین وابسته هستند، اما چه افرادی، با چه میزان تخصص و سرمایه، از کدام کشورها ورود می‌کنند؟ از طرفی چه افرادی، با چه میزان تخصص و سرمایه، به کدام کشورها اعزام می‌شوند؟

متخصصین مدیریت معتقد هستند وضعیت حاضر از نوعی ضعف، ناکارآمدی، ناکامی و به تعبیری نوعی واماندگی در مدیریت مهاجرت حکایت دارد که لزوم ورود جدی به این عرصه را ضروری می‌نماید.

ضروری است با مدیریت مؤثر و اصولی مهاجرت، اولاً بین مهاجرین و کشورهایشان حلقه ارتباطی پیوسته و منظم ایجاد نمود. دوماً با بهره‌برداری از پتانسیل‌های موجود در مهاجرین از طریق تشویق به کمک و همکاری‌های انسانی و مالی به توسعه کشور مبدأ کمک نمود. سوماً با افزایش هماهنگی بین ارگان‌ها و تقویت همکاری‌های بین‌المللی و بازی گرفتن تمام بازیگران، وضعیت مدیریت مهاجرت در ایران و جهان را بهبود بخشید.

به قلم:

دکتر رضا حیدری نژاد

دکتری تخصصی مدیریت، مدرس دانشگاه، مدیر اجرایی شرکتهای تابعه وزارت نفت، گاز و پتروشیمی.