منوی اصلی

به گزارش «گیل بان»؛ هجوم ملخ های مراکشی به مراتع و اراضی کشاورزی برخی از مناطق کوهستانی استان گیلان موجب وارد آمدن خسارات قابل توجه اقتصادی شده است.

ملخ مراکشی با نام علمی Dociostarus maroccanus، از راسته Orthoptera و متعلق به خانواده Acrididaeاست. در حال حاضر جنس Dociostarus دارای ۲۰ گونه و ۱۹ زیرگونه بوده و گونه D. maroccanus که بومی ایران است مهمترین آنها به شمار می رود و بیشتر در نواحی کوهستانی یا تپه های خشک یافت می شود.

از آنجایی که این حشره برای اولین بار در سال ۱۸۱۵ میلادی در کشور مراکش شناسایی شد، به ملخ مراکشی معروف است. این ملخ در مناطق بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر (عمدتاً زیر ۸۰۰ متر) از سطح دریا زیست کرده و در زمین های بایر و کشت نشده یا کشت شده و کوبیده شده تخمریزی می کند. کاهش بارندگی زیر ۱۰۰ میلیمتر در فصل بهار باعث طغیان این آفت خطرناک می شود.

ملخ مراکشی دارای بالاترین رتبه از لحاظ اهمیت اقتصادی است و به عنوان یک آفت مهم برای بسیاری از محصولات زراعی، جنگلی و مراتع شناخته می شود. فعالیت ملخ های مراکشی در گیلان از اسفند ماه سال ۹۷ تاکنون ادامه داشته و بیشترین فعالیت ها از مراتع شهرستان رودبار که مهد پرورش درختان زیتون در استان بوده، گزارش شده است. از طرفی بیشترین کانون های ملخ مراکشی گیلان نیز در این شهرستان وجود دارد.

یکی از مهمترین روش ها برای شناسایی و تشخیص ملخ مراکشی از سایر ملخ ها، توجه به ویژگی های ریخت شناسی آن است. بدن این ملخ به رنگ خاکستری مایل به زرد تا قهوه ای، با لکه های تیره است. سر نسبتاً بزرگی دارد و شاخک ها کوتاه و تقریباً تا انتهای پیش قفسه سینه می رسد. انتهای بال های رویی از انتهای شکم و انتهای ران پای عقبی تجاوز می کند. در روی ران های عقبی سه لکه عرضی و پهن به رنگ مایل به سیاه قرار دارد. در قسمت وسطی پیش گرده حاوی علامتی به شکل صلیب رنگ پریده بوده و داخل این صلیب نیز سه خط عرضی قرار دارد. طول تخم های این ملخ حدود پنج میلیمتر و شکل آنها دانه برنجی و به رنگ مایل به کرم است.

ملخ مراکشی دارای فرم های گله ای و انفرادی است. در ملخ های حالت گله ای لکه های سیاه ران های عقبی نامشخص بوده ولی این لکه ها در افراد انفرادی به طور واضح مشاهده می شود. طول بدن در افراد کامل بین ۱۷ تا ۳۳ میلی متر است.

این ملخ در خاک های سفت، عاری از پوشش گیاهی، دامنه ها و دره های دارای پوشش گیاهی علف های هرز خانواده گرامینه، حاشیه جاده ها و راه های دسترسی مراتع تخمریزی می کند. مناطقی که تحت چرای سنگین دام قرار داشته و خاک در آنها کوبیده شده است برای تخمریزی این حشره بسیار مناسب هستند.

ملخ مراکشی، به طور سنتی به عنوان یکی از خطرناکترین آفات کشاورزی در منطقه مدیترانه شناخته می شود. پلی فاژ بودن، پراکنش وسیع، همراه با زادآوری فراوان و قابلیت مهاجرت، این آفت را به دشمن عمده کشاورزان از جزایر قناری تا افغانستان تبدیل کرده است. عوامل آب و هوایی به ویژه میزان بارش در فصل بهار برای چرخه رشد و نمو این ملخ حیاتی بوده ولی با این حال اثر عوامل انسانی قدرتمندترین عامل در پویایی جمعیت ملخ مراکشی است. از یک طرف جنگل زدایی و چرای بیش از حد دام، پیش شرط ضروری برای استعمار ملخ مراکشی بوده و از سوی دیگر تبدیل مراتع به اراضی کشاورزی باعث می شود زیستگاه طبیعی آفت از بین رفته و به محصولات زراعی حمله کند.

به طور کلی ملخ مراکشی گونه ای چند نوعخوار بوده و رژیم غذایی آن شامل ۴۶ تا ۵۹ گونه گیاهی متعلق به ۱۷ خانواده است. حشرات کامل و پوره ها به خصوص از برگ و ساقه های جوان این گیاهان تغذیه می کنند. ترجیحات غذایی این ملخ با توجه به شرایط آب و هوایی متفاوت است. در ایران میزبان های گیاهی ملخ مراکشی بسیار متنوع بوده و شامل گندم، جو، ارزن، ذرت، لوبیا، پنبه، توتون، کرچک، یونجه، شبدر، خربزه، هندوانه، خیار، زیتون، مو و درختان میوه می شود.

رضا خسروی دانش با اشاره به تنوع راهکارهای کنترل و مبارزه با ملخ مراکشی تصریح کرد: کنترل پیشگیرانه روشی مقرون به صرفه و مؤثر بوده که کمترین ضرر را برای محیط زیست دارد و شامل نظارت مناسب بر جمعیت ملخ ها در دوره های کلیدی و تشخیص زود هنگام تغییرات در تعداد، تراکم و رفتار آنها می شود.

این کارشناس ارشد کشاورزی با بیان این که در گذشته از روش های کنترل مکانیکی، طعمه پاشی، سمپاشی و گردپاشی برای کنترل ملخ ها بهره گرفته می شد، افزود: کنترل فرهنگی که شامل انواع شیوه های فرهنگی از جمله بهبود مراتع، کاهش شدت چرا، استفاده از انواع محصول و ارقام مقاوم به ملخ، و غیره می شود، مقدم بر این روش ها است.

وی با اشاره به پدیده مقاومت به حشره کش های شیمیایی و آثار مخرب کاربرد این ترکیبات بر انسان و محیط زیست گفت: کاربرد عوامل کنترل کننده میکروبی از قبیل ویروس ها، باکتری ها، پروتوزوئرها، قارچ ها در مدیریت تلفیقی آفات چشم انداز روشنی را پیش روی کشاورزی پایدار گشوده است.

خسروی دانش به دشمنان طبیعی ملخ مراکشی اشاره کرد و گفت: شکارگرهایی مانند زنبور Sphex subfuscatus، سوسک Trichodes laminatus، مگس Thyridanthrax sp، قارچ Fusarium acridiorum، کنه و … از مهمترین کنترل کنندگان طبیعی جمعیت این آفت به شمار می روند.

وی با بیان این که کاربرد سموم شیمیایی و طعمه های مسموم در کنترل انواع ملخ ها بسیار رایج است، افزود: محلول پاشی با حشره کش های ارگانو فسفره، مثل متیل پاراتیون و مالاتیون، حشره کش های پایروتروئید مثل فن والریت، دلتامترین و نیز مهارکننده های کیتین از قبیل دیفلوبنزورون و فلوفنوکسوران در کنترل این آفت موثر است.

خسروی دانش با اشاره به این که از طعمه های مسموم برای کنترل آفاتی نظیر ملخ ها، حلزون ها و جوندگان استفاده می شود، افزود: به طور کلی در تهیه این گونه طعمه ها از سموم گوارشی استفاده شده و برای کاربرد در سطوح وسیع در شرایط صحرایی تهیه می شوند.

با توجه به مطالب مطرح شده، پیشگیری از تشکیل کانون های ملخ مراکشی و تشخیص به هنگام افزایش در تعداد و تراکم جمعیت آن مقرون به صرفه ترین و موثرترین راهکار کنترلی است که کمترین میزان آسیب ممکن را برای محیط زیست و بشر به همراه خواهد داشت. در مقوله مبارزه نیز، سرعت عمل و جلوگیری از رسیدن جمعیت آفت به آستانه ضرر اقتصادی همواره باید مد نظر کشاورزان در انتخاب روش و زمان مبارزه باشد.

منبع: خبرگزاری علم و فناوری گیلان

انتهای پیام/