منوی اصلی

والدین برای تربیت فرزندان با چالش های زیادی مواجه می شوند بسیاری از این چالش ها به دلیل نگرش و باور نادرست والدین هرگز تبدیل به فرصتی برای رشد نخواهد شد.
همچنین ما عموماً با والدینی ناراضی مواجه ایم که با سوالاتی چون چرا فرزندم به حرف من گوش نمی دهد؟ چرا شرایط به گونه ای که می خواهم نیست؟ چرا فرزندم لجبازی می کند؟ دست و پنجه نرم می کنند.
آنچه لازم به ذکر است اینکه پدر و مادر بودن یک وظیفه و مسئولیت بزرگ و خطیر است. در مقام والدین باید علم داشت دانایی کسب کرد و باید توانا شد و سپس اقدام کرد.
اصل مسئولیت پذیری بزرگترین اصلی ست که هر والدی باید به آن پایبند باشد بدون داشتن ویژگی مسئولیت پذیری فرزند پروری امری ناقص است.
اما مسئولیت پذیری چیست و آیا ما تعریف درستی از مسئولیت پذیری داریم ؟؟؟

تعریف

مسئولیت پذیری توانایی ارائه وظایف طبق تعریف موجود در نقش در نقش است است.
اصل مسئولیت پذیری می گوید باید نسبت به وظایف مسئول بود. رفتار مسئولانه سبب یادگیری می شود و یادگیری تغییر ایجاد می کند. هر پدر و مادری باید بداند فرزندش نهایتاً محصول تربیت اوست. درست که عواملی مثل ژنتیک در رفتار کودکان موثراست، اما تأثیر آموزش و محیط سالم اثر ژنتیک را به تعادل می رساند. با توجه به اینکه محققان و پژوهش گران در برتری تاثیرات محیط بر ژنتیک یا بالعکس به نتایج قاطعی نرسیدند ما در این نوشتار معتقدیم هر دو بر هم اثر دارند. ژنتیک همچون زمینی است که در صورت حاصل خیز بودن با کاشتن بذری خوب و رسیدگی، حتماً محصول خوبی خواهد داشت.
نپذیرفتن این اصل که با تربیت درست می توان کودکی سالم و شاد پرورش داد فرصت لذت بردن از پدر و مادر بودن را از فرد می گیرد.

توصیه های لازم برای آموزش مسئولیت پذیری به کودکان

حذف کردن سوالاتی که با چرا شروع می شوند:

سوالاتی که با چرا شروع می شوند احساس قربانی بودن را در فرد افزایش می دهد، مانند چرا به کمک بیشتری نمی شود … چرا فرزندم حرف شنوی ندارد و… . این قبیل سوالات نه تنها کمکی به والدین برای تربیت نمی کند بلکه آن ها را تبدیل به فردی غرغرو و قربانی که مدام در حال گله و شکایت است می کند. به جای پرسیدن سوالاتی که با چرا شروع می شود سوالاتی از قبیل چگونه یا چطور را جایگزین کنید. برای مثال: «چه کار می توانم انجام دهم که فرزندم حرف مرا بشنود؟». «چطور می توانم فرزندم را به غذا علاقمند کنم؟»

حق به جانب نباشیم:

ما در جامعه ای زندگی می کنیم که ذهنیت حق به جانب بودن در ما القا می شود. در اکثر مواقع سعی می کنیم خود را قربانی جلوه داده و رویدادها را طوری تعبیر و تفسیر کنیم که نهایتاً حق به ما داده شود. اگر می خواهیم فرزندان مسئولیت پذیر داشته باشیم باید کمک کنیم که آن ها تبدیل به بزرگسالانی حق به جانب نشوند. برای رسیدن به این هدف الگو باشید و در رویداد ها منصفانه قضاوت کنید. در هر اشتباهی کم کاری خود را بپذیرید و به آن اعتراف کنید. دنبال مقصر نگردید که فرزندتان مجبور باشد برای دفاع از خودش به خودش حق بدهد و رفتار نادرستی را بروز دهد.

شکایت کردن:

شکایت کردن انرژی هدر می دهد، نشاط خانه را کم می کند و به ندرت باعث بهبود می شود. وقتی شکایت می کنیم در برابر فرزندان از خود چهره ای ناتوان به جا می گذاریم و آن ها اعتماد و امنیت به ما را از دست می دهند و نهایتاً خودشان نیز به جای حل مشکلات در مواقع بروز مشکل شکایت می کنند.

اتلاف وقت:

وقتتان را هدر ندهید. موکول کردن وظایف به روزهای آینده باعث می شود که کودکان نیز از ما بیاموزند که مدام وقت تلف کنند. کارهای عقب مانده را به حداقل برسانید. صبح که از خواب بر می خیزید هر آنچه برای روز لازم است انجام دهید و به کودکانتان نیز بیاموزید برای پیشرفت باید کارهایمان را به موقع انجام دهیم.

سرزنش نکنید:

برای تربیت فرزندانتان باید والدین بی بهانه ای باشید. برای روشن شدن موضوع باید بدانید والدین بی مسئولیت چگونه رفتار می کنند. آن ها بهانه ای از قبیل «پدر و مادر والدین خوبی نبودند»، «دوستان فرزند من چیزی جز دردسر نیستند»، این جملات برایتان آشناست؟ اگر آشناست متاسفانه شما هم به اندازه کافی مسئولیت پذیر نیستید. والدین بی بهانه عمیقاً باور دارند هر کاری فرزندشان انجام دهد آن ها مسئول نتیجه آن هستند. بهانه آوردن ما را از حل کردن مشکل و بهبود روابط باز می دارد و علاوه بر اینکه بهانه آوردن را به فرزندانمان یاد خواهیم داد.

نیلوفر گل پور (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی)