منوی اصلی

به گزارش «گیل بان»؛ بیماری کبد چرب یکی از شایع ترین بیماری های کبدی در ایران است که حدود یک چهارم بالغین کشور به ویژه افراد بالای چهل سال را درگیر می کند.
کبد یکی از اعضای بسیار مهم بدن است که سم زدایی از داروها، دفع محصولات زاید ناشی از تخریب و نوسازی گلبول های قرمز خون به صورت صفرا، تولید عوامل انعقادی خون، ذخیره قند به صورت گلیکوژن و نیز تنظیم سوخت و ساز قند و چربی از مهمترین نقش های آن در بدن می باشد؛ البته نقش کبد در جذب چربی و دفاع در مقابل میکروب ها و سموم جذب شده از راه مواد غذایی را نیز نباید نادیده گرفت.
کبد چرب یکی از شایع ترین بیماری های کبدی در ایران و جهان به ویژه طی دهه های اخیر است و به عنوان مشکل اصلی جامعه ایرانی در آینده دور و نزدیک به شمار می رود. شیوع بالا و ماهیت مزمن بیماری کبد چرب، کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد و بار اقتصادی سنگینی بر جامعه تحمیل می کند.
هرچند امروزه افراد مبتلا به کبد چرب به دلیل پیشرفت های علم پزشکی فرصت بیشتری برای ادامه حیات دارند اما به همان نسبت در سنین بالا شاهد رشد تعداد افراد مبتلا به بیماری سیروز در کشور هستیم.

کبد چرب و انواع آن

بیماری کبد چرب بیماری سلول های کبد انسان است که اخیراً به علت افزایش میزان چاقی و مصرف بی رویه فست فودها در جامعه ما افزایش بی سابقه ای یافته است. اهمیت این بیماری به خاطر تخریب سلول های کبدی است و در صورت عدم تشخیص زودرس و درمان مناسب می تواند منجر به بیماری پیشرفته و غیر قابل برگشت کبدی به نام سیروز شود.
بیماری کبد چرب بر اساس علت به وجود آورنده آن، به دو نوع اصلی کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی تقسیم می شود. این بیماری به نام سندروم کبد چرب نیز شناخته شده و به استئاتوز کبدی نیز معروف است. از سایر انواع این بیماری که ابتلاء به آن بسیار نادر است می توان به کبد چرب حاد دوران حاملگی اشاره کرد.
بیماری کبد چرب الکلی در افراد الکلیسم و در اثر مصرف زیاد الکل، به وجود می آید. با قطع مصرف الکل، عوارض ناشی از آن و علائم بیماری به سمت بهبودی پیش می رود.
آمار و ارقام دقیقی از میزان شیوع بیماری کبد چرب الکلی در جهان وجود ندارد اما به طور کلی، حدود 20 درصد افراد الکلی و نیز مصرف کنندگان سنگین الکل دچار بیماری کبد چرب الکلی می شوند. نرخ مرگ و میر در موارد شدید بیماری در حدود 50 درصد است.
بیماری کبد چرب غیر الکلی، متداولترین وضعیت مزمن کبدی است که در جوامع کنونی در حال پدیدار شدن است. مسیر و محدوده بیماری از بالا رفتن بدون علامت سطوح آنزیمی کبد تا سیروز کبدی و همراه با شکایاتی از نارسایی حاد کبد و سرطان سلول های کبدی، معرفی می گردد.
در بیماری کبد چرب غیر الکلی، اغلب بیماران بدون علامت بوده و بسیاری از بیماران به علت افزایش آنزیم های کبدی در جریان آزمون های متداول آزمایشگاهی و یا در حین بررسی سایر شرایط مثل چاقی، دیابت، چربی بالا و یا بیماری فشار خون؛ کشف می شوند. هنگامی که بیش از 5 تا 10 درصد وزن کبد را چربی تشکیل دهد این بیماری ظهور می یابد.
شیوع بیماری کبد چرب غیر الکلی در افراد بالغ جوامع غربی 34 تا 46 درصد گزارش شده است که در افراد چاق به 70 تا 80 درصد می رسد. در ایران شیوع بیماری 21.5 تا 31.5 درصد برآورد شده است.
کبد چرب حاد حاملگی تقریباً همیشه بین هفته 31 تا 42 حاملگی بروز می کند. میزان بروز این اختلال 1 مورد در 7 هزار تا 16 هزار حاملگی گزارش شده است. میزان مرگ و میر مادر حدود 18 درصد و میزان مرگ و میر جنین 7 تا 58 درصد تخمین زده می شود.
علائم اولیه این بیماری غیر اختصاصی بوده و شک قوی بالینی جهت تشخیص آن ضروری می باشد. بیمار معمولاً به علائم تهوع، استفراغ مداوم، درد شکم و یرقان پیش رونده دچار می شود. این اختلال در تشخیص افتراقی با دو عارضه دیگر دوران حاملگی به نام سندروم HELLP و درگیری کبد در زمینه پره اکلامپسی و اکلامپسی قرار می گیرد.
در کبد چرب حاد حاملگی، مرگ مادر ممکن است به علت سپسیس، خونریزی، آسپیراسیون، نارسایی کلیه و پانکراتیت رخ دهد و پیوند کبد در موارد نادر ضرورت پیدا می کند.

تاریخچه کشف بیماری

بیماری کبد چرب برای اولین بار در سال 1980 توسط لودویگ و همکارانش شناسایی و معرفی شد. مشاهده شده بود که در گروهی از بیماران مشابه کسانی که الکل مصرف می کنند، آسیب سلول های کبدی اتفاق می افتد، ولی در این بیماران سابقه ای از مصرف الکل وجود ندارد. در این بیماران شواهدی از سایر بیماری های سلول کبد نیز وجود نداشت، ولی مشاهده شد که 90 درصد آنان چاق بوده و 25 درصد آنان افزایش میزان چربی خون و 25 درصد نیز بیماری دیابت دارند. این بیماری در کودکان نیز برای اولین بار در سال 1983 گزارش شد.

روش های تشخیص بیماری

تشخیص بیماری کبد چرب به کمک روش های مختلف تهاجمی و غیر تهاجمی صورت می گیرد. یکی از راه های غیر تهاجمی تشخیص این بیماری مشاهده افزایش سطوح آنزیم های کبدی ALT (آلانین آمینو ترانسفراز) و AST (اسپارتات آمینو ترانسفراز) در خون است.
سونوگرافی، سی تی اسکن و ام.آر.آی از دیگر راه های غیر تهاجمی تشخیص بیماری کبد چرب می باشند که به دلیل در دسترس و ارزان تر بودن سونوگرافی نسبت به سایر دستگاه های تصویر برداری از آن بیشتر جهت تشخیص استفاده می شود.
هر چند سطح سرمی آنزیم های کبدی به تنهایی نمی تواند برای تشخیص بیماری کبد چرب سودمند باشد اما به عنوان یک آزمون با ارزش و غیر تهاجمی برای کودکان کبد چرب و متعاقب با آن سونوگرافی و BMI (شاخص توده بدنی Body Mass Index) مورد استفاده قرار می گیرد.
یکی دیگر از روش های غیرتهاجمی نتایج بدست آمده از آزمایش خون است. افزایش چربی های خون به صورت TG، ChOL، LDL، HDL و نیز افزایش قند خون که بیشتر از اجزاء سندرم متابولیک می باشند، در بیماری کبد چرب مشاهده می شود.
نمونه برداری از کبد دقیق ترین روش ارزیابی میزان و وسعت آسیب کبدی در افراد می باشد و تنها راه برای تشخیص بین کبد چرب غیر الکلی و استئاتوهپاتیت و تعیین شدت آسیب کبدی و وسعت فیبروز و همچنین برای رد کردن سایر تشخیص ها مانند التهاب هپاتیت، بیماری ویلسون و بیماری متابولیک است که یک روش تهاجمی به شمار می رود.

پیشگیری از کبد چرب

سلامت کبد به صورت مستقیم با آنچه از آن تغذیه می کنیم در ارتباط است. رژیم غذایی سالم و مغذی کمک شایانی به سلامتی کبد خواهد کرد.
استفاده از رژیم غذایی سالم و متعادل شامل مصرف میوه و سبزیجات تازه؛ مصرف گوشت سفید (مانند گوشت مرغ و ماهی) به جای گوشت قرمز (مانند گوسفند و گوساله)؛ ورزش و فعالیت بدنی روزانه و منظم؛ تغییر در شیوه زندگی و ترک عادات غلط روزمره (مثل کشیدن سیگار و مصرف الکل)؛ استفاده از رژیم غذایی کم چرب و پرهیز از مصرف غذاهای سرخ کردنی؛ کاهش تدریجی وزن؛ کنترل فشار، کلسترول و گلوکز خون از جمله مواردی هستند که در پیشگیری از بیماری کبد چرب بسیار موثر می باشند.

درمان کبد چرب

در حال حاضر درمان قطعی برای بیماری کبد چرب وجود ندارد. درمان بیماری کبد چرب الکلی منوط به قطع مصرف الکل و شروع مصرف داروهای شیمیایی است.
سودمندی و ایمنی درمان دارویی کبد چرب غیر الکلی تاکنون نامعلوم باقی مانده است. در این بیماری گام اول درمان استفاده از رژیم کاهش وزن و بهبود BMI به وسیله رژیم غذایی و ورزش می باشد، اما درجه و میزان کاهش وزن مورد نیاز جهت بهبود بیماری کبد چرب هنوز مشخص نشده است. به علاوه فواید کبدی و خارج کبدی کاهش وزن به خوبی تعیین نشده است.
در بیماری کبد چرب حاد حاملگی، خاتمه دادن به حاملگی در موارد شدید بیماری توصیه می شود. به دنبال زایمان، اختلال عملکرد کبد شروع به بهبود می کند و معمولاً در عرض یک هفته به حالت طبیعی باز می گردد. در این بیماران ممکن است به صورت موقتی حمایت گسترده طبی مورد نیاز باشد.

انتهای پیام/