منوی اصلی

دکتر ابراهیم آذرپور در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی گیل بان گفت: چای با نام علمی Camellia sinensis L نوشیدنی مطبوع بوده که به علت اثرات دارویی، طراوت و آرام بخشی مورد استفاده بیش از دو سوم جمعیت جهان (عادت بیش از 3 میلیارد نفر در جهان به نوشیدن چای) قرار می‌گیرد و چایکاران مناطق شمالی کشور به امید روزهای روشن برای سرنوشت سیاه چای هستند.

اشتغال در صنعت چای کشور

مسئول مرکز تحقیقات گیاهان راهبردی سازمان بسیج دانشجویی استان گیلان با اشاره به اینکه محصول فرآوری شده از برگ‌های گیاه چای یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌ها بوده و پس از آب، بیشترین مصرف را در سطح جهان به خود اختصاص می‌دهد، تصریح کرد: تولید پایدار چای در استان گیلان با قدمت 120 ساله نیازمند بررسی عوامل اقتصادی اثر‌گذار بر تولید می‌باشد، زیرا حدود 100 هزار خانوار به‌صورت مستقیم و 500 هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم (باغ‌ها، کارخانه‌ها، فرآیندهایی نظیر بسته بندی و …) در این صنعت مشغول به کار هستند. آذرپور یادآور شد: هر ساله با بهره‌برداری 22 هزار هکتار باغات فعال چای کشور توسط 55 هزار چایکار، 127 هزار تن برگ سبز چای تولید می‌شود که در کارخانجات فعال صنعت چای کشور (حدود 170 کارخانه) مورد فرآوری قرار‌گرفته و بالغ‌ بر 25 تا 27 هزار تن چای خشک در کشور تولید می‌شود.

آذرپور با بیان اینکه کشورمان از نظر تولید و سطح زیر کشت گیاه چای، رتبه پانزدهم و از نظر مصرف رتبه دوازدهم جهان را به خود اختصاص داده است، افزود: سرانه مصرفی چای در داخل کشور حدود 1٫4 کیلوگرم بوده که با توجه به این آمار نیازمند 110 هزار تن چای خشک در سال هستیم.

وی در ادامه تصریح کرد: حمایت از بخش کشاورزی بنا به دلایل گوناگون از قبیل ایجاد اشتغال و رونق تولید در صنایع پیشین و پسین، برقراری امنیت غذایی، اساسی بودن برخی از کالاهای کشاورزی در سبد غذایی جامعه، توسعه روستا و حفظ وضعیت جمعیت روستایی و جلوگیری از مهاجرت به شهرها، حفظ و پایداری محیط زیست، کمک به امنیت ملی و استقلال کشور، ایجاد ارزش افزوده و افزایش درآمد ملی از راه صادرات غیر‌نفتی، الزامات مزیت نسبی و ساختاری تولید، خودکفایی و ارتقاء درآمد کشاورزان پذیرفته شده و در همه کشورها اعم از توسعه یافته و درحال توسعه به روش‌های گوناگون، اعمال می‌‌شود.

واردات قانونی بیش از ۵۵ هزار تن چای سیاه به کشور

آذرپور با بیان این موضوع که خرید تضمینی محصولات کشاورزی به عنوان یک ابزار مداخله دولت در بخش کشاورزی، مورد توجه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان کشورهای مختلف، از جمله ایران قرار دارد، گفت: دولت‌ها به منظور حمایت از کشاورزان، تنظیم بازار و اعمال مدیریت در تولید محصولات کشاورزی و با قیمت مصوب به صورت تضمینی اقدام به خرید برخی محصولات کشاورزی می کنند.

وی ادامه داد: چای نیز از محصولاتی است که تحت سیاست خرید تضمینی دولت قرار دارد، بنابراین تعیین نرخ مناسب برای خرید تضمینی برگ سبز چای می‌تواند منجر به ایجاد امید در کشاورزان چایکار که صف اول جبهه نبرد اقتصادی را در این صنعت به خود اختصاص می‌دهند شده و گام‌های موثری در جلوگیری از خروج ارز از کشور و همچنین بالا‌بردن سطح سلامت جامعه و به طبع آن کاهش هزینه‌های درمان ناشی از واردات چای غیرسالم خارجی بردارد.

آذرپور با اشاره به آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران گفت: هر ساله حدود 55 تا 70 هزارتن چای خشک با میانگین قیمت کیلویی 4٫8 دلار به ارزش بیش از 300 میلیون دلار به‌طور قانونی و مابقی تقاضا و نیاز کشور به صورت واردات غیر رسمی (قاچاق) وارد کشور می‌شود که مشکلات خاص خود از قبیل عدم رعایت استانداردهای لازم و بهداشتی در فرآیند انتقال، نگهداری، فرآوری و بسته‌بندی را به دنبال دارد و سایه سیاه واردات این حجم واردات غیر‌رسمی چای هر ساله لطمه بزرگی به سفید بختی چای سیاه وارد می‌سازد.

وی افزود: بررسی آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد در سال 1398 بیش از 75 هزار تن چای خارجی وارد کشور شده که این میزان در مقایسه با واردات حدود 55 هزار تنی در سال‌های قبل، رشد 48 درصدی را نشان می‌دهد. در مورد دلایل این افزایش رشد چشمگیر (رشد 48 درصدی) فرضیه‌های مختلفی وجود دارد، ازجمله اینکه ممکن است این امر به‌دلیل افزایش نیاز بازار به‌علت کاهش قاچاق این محصول رخ داده باشد و همچنین فرضیه محتمل‌تر اینکه به دلیل سیاست‌های احتیاطی دولت مبنی بر فراوانی کالاهای اساسی در بازار، واردات چای هم همانند دیگر محصولات رشد قابل توجه داشته است.

آذرپور بر اساس ارزش 1٫2 دلاری به ازای یک کیلوگرم چای صادراتی بیان کرد: میزان صادرات سالیانه چای از مبادی قانونی بین 12 تا 16 هزار تن و به ارزش حدود 17 میلیون دلار می‌باشد و در صورت عدم توجه به صنعت چای، ضمن آسیب دیدن درآمد اقتصادی کسب و کارهای مرتبط با این صنعت، بر میزان واردات و ارز مصرفی افزوده خواهد شد و از سوی دیگر ورود چای‌های غیر سالم، می‌تواند منجر به تهدید سلامت آحاد جامعه شود.

افزایش هزینه تولید برگ سبز چای در کشور

آذرپور با بیان اینکه در دنیای امروز به دلیل تنوع و پیچیدگی فعالیت‌های اقتصادی، سیاستگذاران این بخش به منظور برنامه‌ریزی صحیح، نیازمند دریافت تصویری واقع بینانه از اوضاع و احوال فعالیت‌‌های اقتصادی هستند، خاطرنشان کرد: افزایش قیمت خرید برگ سبز چای، سبب ایجاد انگیزه و تشویق چایکاران و بالا رفتن مقدار تولید چای به عنوان یک محصول استراتژیک که از اقلام مصرفی تمام اقشار جامعه است، خواهد شد.

آذرپور یادآور شد: با توجه به بررسی ضریب خودکفایی چای طی سال‌های 1392 تا 1398، مشخص می‌شود که ضریب خودکفایی چای رو به افزایش است و در سال 98 (24 هزار تن) نسبت به سال 92 (19 هزار تن)، تقریباً 100 درصد افزایش داشته است. همچنین بررسی نتایج نشان داد: مساحت باغات فعال چای کشور در سال 98 (22000 هکتار) در مقایسه با سال 92 (17500 هکتار)، 23 درصد افزایش یافته است.

وی با اشاره به میانگین قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای درجه یک و دو، در طی سال‌های 1392 (8150 ریال) تا 1398 (26900 ریال) بیان کرد: میانگین قیمت خرید برگ سبز چای درجه یک و دو در سال 98 نسبت به سال 92 (182 درصد) افزایش داشته است. آذرپور اظهارداشت: قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای درجه یک در سال 99 (46000 ریال) 27/7 درصد و قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای درجه دو در سال 99 (33000 ریال) به میزان 50 درصد نسبت به سال 98 رشد داشته است.

آذرپور ادامه داد: در بازه زمانی 6 ساله (سال‌های 92 تا 98) درآمد چایکارن در هر هکتار باغ چای، در سال 98 (113700000 ریال) نسبت به سال 92 (39900000 ریال)، 185 درصد افزایش نشان داده است.

وی با اشاره به ارزیابی مقادیر شاخص‌‌های اقتصادی در تولید برگ سبز چای کشور (طی سال‌های 92 تا 98)، افزود: افزایش قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای، منجر به افزایش شاخص بازده خالص تولید (3000000 و 49000000 ریال بترتیب در سال‌های 92 تا 98) شده و توانسته میانگین شاخص آماری ارزش ناخالص تولید (162000000 ریال) را در سال 98 نسبت به سال 92 (43000000 ریال) افزایش دهد.

آذرپور با توجه به هزینه حدود 16 میلیون تومانی یک هکتار باغ چای (سال زراعی 99 و با در نظر گرفتن دستمزد 150 هزار تومانی کارگر) در مراحل شخم زمستانه، بلوزنی یا شخم دوم، هرس و چهار مرحله برداشت، بیان کرد: حتی اگر میانگین تولید برگ سبز چای در یک هکتار را 7 تن برگ سبز چای درجه یک در نظر بگیریم (فرض محال)، بر اساس قیمت 4600 تومانی خرید تضمینی برگ سبز چای درجه یک در سال 99، درآمد چایکاران در یک هکتار 32 میلیون و 200 هزار تومان می‌شود که با کسر هزینه حدود 16 میلیون تومانی در یک هکتار باغ چای و سرشکن کردن الباقی آن در طول 12 ماه، درآمد خالص ماهیانه حدود یک میلیون و 370 هزار تومان می‌شود. این در حالی است که از یک سو، میانگین مالکیت سطح زیرکشت باغات چای در ایران زیر یک هکتار بوده و هچنین حدود 50 درصد برگ تولیدی به دلیل کیفیت پایین تر با قیمت 3300 تومانی خرید تضمینی برگ سبز چای درجه دو (سال زراعی 99) خریداری می‌شود و از سوی دیگر، هزینه کود دهی و نگهداری باغات و هزینه حمل و نقل برگ سبز چای به کارخانه هم بر دوش چایکار است.

چای ایرانی پس از حذف دلار 4200 تومانی

وی تأکید کرد: اگر واردات چای خارجی را حدود 70 هزار تن در نظر بگیریم، در واقع شاهد خروج حدود 336 میلیون دلار ارز از مملکت هستیم. وی ادامه داد: اگر برای واردات چای ارز نیمایی منظور شود، با در نظر گرفتن تفاوت دلار 4200 تومانی با ارز نیمایی که حدود پنج هزار تومان است، ارزش آن حدود 645 میلیارد تومان بوده، از طرفی با حذف ارزش افزوده که فقط در سال 98 بالغ بر 36 میلیون دلار بوده است و کاهش تعرفه واردات از 20٪ به 5٪ بالغ بر 60 میلیون دلار یعنی حدود دو هزار ششصد میلیارد تومان از بیت المال به چند ده نفر وارد کننده و عوامل آنها تخصیص داده شده است. به گفته مسئول مرکز تحقیقات گیاهان راهبردی سازمان بسیج دانشجویی استان گیلان: در سال 98 در مجموع حدود 343 میلیارد تومان برگ سبز چای از کشاورزان خریداری شده که قدر سهم صاحبان کارخانجات چای برای پرداخت بهای برگ سبز چای 54 درصد و قدر سهم دولت 46 درصد است.

آذرپور در خصوص برداشته شدن ارز 4200 تومانی برای واردات چای اذعان داشت: چای جزو معدود اقلامی است که تورم آن نسبت به حذف نرخ ارز دولتی عکس‌العمل فزاینده نشان داده است. آذرپور درباره قیمت چای خارجی و داخلی در سال 99 گفت: اکنون قیمت هر کیلوگرم چای خشک درجه یک داخلی درب کارخانجات به طور متوسط بین 38 تا 50 هزار تومان و برای مصرف کنندگان مبتنی بر برند و بسته‌بندی حدود 70 تا 80 هزار تومان و قیمت فروش بسته نیم کیلویی چای خارجی حدود 57 تا 82 هزار تومان می‌باشد. بررسی های انجام شده نشان میدهد قیمت کالاهای اساسی طی مدت حدود دوساله (از فروردین 97 تا مرداد 99) بین 144 تا 202 درصد رشد داشته است و چای خارجی با 202 درصد افزایش، در صدر قرار دارد.

بهره‌وری اقتصادی پایین تولید چای در گیلان به‌علت هزینه‌های بالای تولید

مسئول مرکز تحقیقات گیاهان راهبردی سازمان بسیج دانشجویی استان گیلان با اشاره به گردش مالی 2 تا 3 هزار میلیارد تومانی صنعت چای در کشور و هزینه 300 میلیارد تومانی واردات قانونی چای به کشور بیان کرد: به‌دلیل نبود ارتباط پویا بین ارکان تولید و بازار بیشترین سود این صنعت نصیب تجار می‌شود و در این گردش مالی، کمترین سهم متعلق به چایکار است.

آذپور ادامه داد: البته می‌توان با تهیه برنامه‌های زیر‌ساختی لازم جهت خرید تضمینی مناسب تر، وضعیت صنعت چای را بهبود بخشید و با ارتقای کمی و کیفی تولید این محصول در کشور، حمایت موثرتری از 55 هزار خانوار چایکار که به‌طور مستقیم در باغات چای مشغول به‌کار هستند و صد درصد معیشت آنها از محصول چای تأمین می‌شود، رقم زد و مانع از وابستگی بیشتر کشور به واردات رسمی و غیر رسمی (قاچاق) چای شد.

وی همچنین افزود: میزان کارایی و بهره‌وری اقتصادی برای تولید چای در استان گیلان نسبتاً پایین بوده و هزینه بالای تولید از مهم‌ترین دلایل این امر در منطقه است.

آذرپور خاطرنشان کرد: اگر چه قیمت خرید برگ سبز چای در طول چند سال اخیر افزایش داشته امّا به دلیل هزینه بالای تولید برگ سبز چای از یک طرف و ‌تغییر کاربری و آب رفتن وجب به وجب باغات چای از طرف دیگر، جنبه حمایتی را کاهش داده، بنابراین لازم است قانون حفظ کاربری باغات چای با جدیت بیشتری مورد توجه قرار گیرد و سیاست خرید تضمینی چای با مد‌نظر قرار‌دادن حمایت موثر، مورد تجدید‌نظر کلّی قرار گیرد.

وی در پایان با بیان اینکه تعیین نرخ مناسب خرید تضمینی برگ سبز چای بر اساس فاکتورهای نرخ تورم و هزینه‌های تمام شده تولید در طول سال می‌تواند گامی موثر به سمت تولید پایدار این محصول باشد، یادآور شد: این گیاه صرفاً محصولی باغی یا خوراکی معمولی نیست، بلکه به مثابه فرهنگی است که ریشه در آئین‌‌های کهن جهان و آداب و رسوم دیرین ایران دارد و باید در حفظ و تعالی آن از هیچ کوششی فروگذار نکرد و باید این نکته را فراموش نکنیم که اضافه شدن پسوند «مقاومتی» به کلمه اقتصاد و پیشوند «جهش» به کلمه تولید، موجب تغییر ماهیت اقتصاد و تولید صنعت چای داخلی کشور نمی‌شود و فقط با اقدام و عمل جهادی نهادهای متولی چای بر اساس دیدگاه‌های مقام معظم رهبری، در حمایت از چای داخلی به عنوان حمایت از یک اشتغال مولّد، مشکلات چای و چایکاران دم کشیده و سرنوشت چای سیاه، روی رنگ سفید بختی را خواهد دید.

انتهای پیام/